In April 2024 is er definitief een einde gekomen aan de gaswinning in Nederland. Doordat de Koning recentelijk zijn handtekening heeft gezet onder het wetsvoorstel, is het nu definitief. Lokale bewoners springen een gat in de lucht omdat eerdere beloofde beëindigingen later weer ongedaan werden gemaakt, met heftige seismische schokken tot gevolg.
Er is in totaal ruim 65 jaar gas gewonnen in Noord Groningen en Het Hoogeland, nadat er pas in de jaren ’50 een enorm gasveld werd gevonden. Maar nu is er dus een einde gekomen aan de vergunning om Nederlandse gasvelden boven Groningen te exploreren. Nu mag er zelfs bij kou geen gas meer komen uit de Nederlandse gaskraan. In dit artikel zullen we meer lezen over:
- Ontstaan gasvelden in Nederland
- Exploitatie NAM en Staat
- Aardbevingen en schokken
- Publieke opinie en kantelpunten
- Einde gaswinning
Unieke Gasvelden Boven Nederland
Niet veel mensen weten dit, maar onder Nederland ligt het grootste gasveld van Europa, precies gelegen onder de Gemeente Groningen. In totaal wordt de grootte van het gasveld geschat op bijna 3.000 miljard m3 van volume aan aardgas. In potentie dus een enorme capaciteit, wat de Nederlandse schatkist van een enorme jaarlijkse meevaller kan voorzien.
Gaswinning in Groningen begon pas al in de jaren ’50, toen het grote gasveld ontdekt werd. Maar toen waren er nog geen problemen met seismische schokken en instortingen van gebouwen, woningen en andere roerende zaken op het land. Er is tot en met 2013 het meeste gewonnen uit het gasveld, met in totaal een geschatte 2.000 miljard m3 aardgas.
Exploitatie Door Staat en NAM
De exploitatie van het grote gasveld dat werd ontdekt, werd voor de rekening van de Nederlandse Staat (40%) en de NAM (60%) beheert. Nadat deze bedrijven zich met de gasexploitatie gingen bezighouden, was Groningen een tijd de rijkste gemeente van Nederland. Het werd in dit tijd dan ook gekscherend het Qatar van de lage landen genoemd.
Het was het Ministerie van Economische Zaken (EZK) dat echter bepaalde hoeveel de NAM aan gas uit de grond mocht halen. Een winningsbesluit was het document waarin alle belangrijke voorschriften en voorwaarden jaarlijks werden neergelegd. Het zou pas tot 1991 duren totdat de NAM erkende dat aardbevingen het gevolg waren van gaswinning.
Seismische Schokken en Aardbevingen
Gas werd dus al zonder problemen gewonnen vanaf de jaren ’50, en heeft de Nederlandse Staatskas een behoorlijke bijverdienste opgeleverd. Maar het zou nog tientallen jaren duren voordat de eerste aardbevingen aan de oppervlakte kwamen. Zo kwam er bij Assen een enorme aardbeving totstand na gasboringen, waarbij Eleveld op haar grondvesten trilde.
Aangezien er nog relatief weinig kennis was over het verband tussen gasboringen en aardbevingen, werd er pas rond de jaren ’90 meer duidelijk. De NAM had al erkend dat er een verband was en ook niet veel later volgden vele bevingen. Toen er inmiddels zo’n 1000 bevingen waren geregistreerd rond 2010, groeide het verzet tegen gasboringen in Groningen.
Kantelpunt in de Gaswinning
De zwaarste aardbeving was er echter in 2012 toen er een beving van zo’n 3 op de schaal van richter werd waargenomen. Het Staatstoezicht op de Mijnen had later verklaard dat dit door gasboringen erger kon worden. Deze organisatie sloot toekomstige bevingen van zelfs 4 of 5 op de schaal van richter niet uit. Gelukkig is het zo ver nooit gekomen.
Omdat de Nederlandse Overheid zich in een tijd van besparingen begaf, werd het besluit tot definitieve sluiting van de gasvelden steeds uitgesteld. Vooral onder Minister Henk Kamp waren zaken die volgens bewoners niet moreel waren. Zo werd er in 2013 bijvoorbeeld 50 miljard m3 meer gewonnen dan er was afgesproken, volgens de Minister door koud weer.
Maatschappelijke Opinie Wijzigt
Een aardbeving van 5 op de schaal van Richter lijkt misschien niet zo veel, als je het vergelijkt met andere landen waar aardbevingen tot 10 op schaal van Richter voorkomen. Het effect was echter heftiger in Groningen. Doordat de aardbevingen ontstaan op grote dieptes, kunnen de naschokken heftig zijn aan de oppervlakte. Zo erg zelfs dat woningen en gebouwen instortten.
Nu zelfs het Staatstoezicht op de Mijnen aangaf dat er aardbevingen tot wel 5 op de schaal van Richter mogelijk waren, veranderde de publieke opinie. Er moest een zorgvuldiger afweging komen van de belangen van inwoners bij het belang van het gas. De toezichthouder gaf later aan dat de gaswinning in het belang van Nederlandse inwoners definitief moest stoppen.
Einde Gaswinning in Zicht
Nu de huizen in Groningen ook daadwerkelijk onveilig en sommigen zelfs onbewoonbaar werden verklaard, was het aan de verantwoordelijke minister Wiebes om een nieuwe beslissing te nemen. Hij nam in 2018 de keuze om de gaskraan dicht te draaien. Deze beslissing was echter niet definitief genoeg, omdat er een voorbehoud was om tot 2030 te blijven stoken.
Door de publieke discussie werd uiteindelijk in April van dit jaar besloten om dit te vervroegen naar 2024, met als resultaat dat de gaskraan nu echt dicht is. Na een Parlementaire enquête kwam aan het licht dat de Overheid fouten heeft gemaakt en de bewoners onevenredig benadeeld zijn. Later werd een schadevergoeding van 22 miljard euro aan Groningen toegekend.